گروه اقتصادی مشرق- بر اساس اصول 3، 31و 43 قانون اساسی، تأمین مسکن متناسب با نیاز، حق هر خانواده ایرانی است و دولت موظف است برای تحقق آن و رفع محرومیت در این زمینه با اولویت آنها که نیازمندترند، تمام امکانات خود را به کار گیرد.

در کنار دغدغه این روزهای رسانه‌ها در مورد مذاکرات هسته‌ای و توافقات آن، خوب است به دغدغه تامین نیازهای اساسی میلیونها خانوار کم درآمد نیز نگاهی بیندازیم و ببینیم که دولت برای اجرای این وظیفه خود چه عملکردی داشته است.

در دولت قبل طرح مسکن مهر با هدف تامین حق مسکن برای عموم مردم مطرح شد. طرحی که ـ صرف نظر از انتقادات وارد بر آن ـ تامین مسکن برای 2 میلیون و 300 هزار خانوار را تعهد نموده و مسوولان دولت یازدهم نیز همواره در مقام سخنرانی، بر پایبند بودن دولت بر این تعهد و پیشبرد پروژه‌های مسکن مهر با تمام قوا تاکید کرده‌اند. 

اما در مقام عمل، علیرغم تاکید جدی مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه « اکنون چند میلیون نفر چشم انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار بطور جدی پیگیری شود و به اتمام برسد»، آمارها بیانگر تعلل وزارت راه و شهرسازی در تکمیل این طرح می‌باشد.

بهترین شاخص برای بررسی سرعت پیشرفت مسکن مهر، آمار اعتبارات پرداخت شده به پروژه‌ها است. بررسی شاخص مذکور نشان می‌دهد که اعتبار پرداخت شده به پروژه‌های مسکن مهر از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم، کاهش چشمگیری داشته است.

مطابق آمار بانک مسکن، در حالی که متوسط اعتبارات پرداخت شده به پروژه‌های مسکن مهر در 9 ماهه پایانی دولت قبل، ماهانه حدود 580 میلیارد تومان بوده است، این رقم در دی ماه 93 با 86 درصد کاهش به 80 میلیارد تومان کاهش یافته است (کمتر از یک هفتم).

جالب است که مبلغ پرداخت شده به مسکن مهر که در بهار و تابستان 92 همواره در حدود 570 میلیارد تومان بوده است، با تغییر دولت، بلافاصله به 435 میلیارد تومان در شهریور 92 کاهش یافته و از همان تاریخ روند نزولی تخصیص اعتبار به مسکن مهر آغاز می‌گردد.

همین مساله به خوبی بیانگر بلاتکلیفی و کند شدن روند تکمیل طرحهای مسکن مهر و عدم جدیت وزارت راه و شهرسازی در پیگیری تکمیل طرحها می‌باشد.



این در حالیست که میلیونها نفر از دهکهای محروم جامعه، برای تحویل گرفتن مسکن مهر خود و فرار از زیر بار اجاره نشینی لحظه شماری می‌کنند.


آیا تکمیل مسکن مهر با مشکل مالی مواجه است؟

شاید عنوان شود که این کندی، ناشی از کمبود منابع پیش بینی شده برای تزریق به طرح مسکن مهر است.

اما باید گفت مسکن مهر جزء معدود طرح‌های ملی است که با مشکل کمبود منابع مالی مواجه نیست. چرا که اعتبار لازم از سوی بانک مرکزی با دوره تنفس سه ساله در اختیار بانک مسکن قرار گرفته است.

در حال حاضر قریب به 7 هزار میلیارد تومان، شامل 5 هزار میلیارد تومان بازگشت اقساط مسکن مهر، 1500 میلیارد تومان باقی مانده از خط اعتباری بانک مرکزی و 700 میلیارد تومان آورده مردم در اختیار بانک مسکن برای تخصیص به مسکن مهر قرار دارد. لذا مشاهده می‌شود که رها شدن طرح مسکن مهر، ناشی از مشکل مالی نیست.

جالب آنکه بانک مسکن با در اختیار گرفتن اعتبارات مسکن مهر تبدیل به یکی از سودآور ترین بانکهای کشور شده و خبرها حاکی از این است که این بانک با استفاده از اعتبارات مربوط به مسکن مهر، اقدام به پرداخت وام بین بانکی به سایر بانکها کرده و سود سرشاری را نصیب خود ساخته است.

علت معطل ماندن پروژه‌های مسکن مهر چیست؟

با این اوصاف می‌توان ضعف مدیریتی را علت اصلی کند شدن روند پیشرفت مسکن مهر دانست. برخی اظهار نظرهای وزیر راه و شهرسازی نظیر اینکه «مردم بین تورم و ادامه مسکن مهر یکی را انتخاب کنند » در همین راستا ارزیابی می‌شود.

در شرایطی که هیچ طرح جایگزینی برای کمک به تامین مسکن دهکهای کم درآمد وجود ندارد این سخن وزیر دقیقا به معنای آن است که اقشار کم درآمد بین خانه داشتن و تورم یکی را انتخاب کنند و این به معنای شانه خالی کردن دولت از وظیفه تصریح شده در اصل 31 قانون اساسی می‌باشد.

در مجموع باید گفت وزیر راه و شهرسازی ترجیح داده است به جای عمل به تعهدات خود در رفع موانع پیش روی مسکن مهر و نجات میلیونها متقاضی از بلاتکلیفی و اجاره نشینی، وقت خود را با شرکت در همایش‌ها و نقد طرح مسکن مهر از جنبه معماری، هویت شهری، مفهوم شهروندی و اخیرا ریشه یابی جریان القاعده در منطقه پر نماید.


لذا در شرایطی که منابع مالی مورد نیاز برای تکمیل طرح موجود است و بسیاری از پروژه‌های مسکن مهر در مراحل پایانی کار متوقف شده‌اند، به نظر می آید تغییرات مدیریتی در وزارت راه و شهرسازی و استفاده از مدیرانی که به جای سخنرانی، متعهد به رفع موانع کار باشند، کلید حل مشکل خواهد بود.